مقایسه بین مقام زن در میان ایرانیان باستان و اعراب تازی
در این جستار قصد داریم که به برسی وضعیت زنان در دوران پیش از ظهور اسلام بپردازیم بر خلاف ادعای بسیاری از منتقدان اسلام وضعیت زنان اعراب پیش از اسلام در مقایسه با سایر ملل بسیار شرم آور بود ولی بعد از ظهور اسلام نیز تا حدی وضعیت زنان بهتر شد ولی استعمار زن توسط اعراب هنوز ادامه داشت در پست های بعدی نیز به برسی وضعیت زنان پارسی پیش از حمله اعراب به ایران می پردازیم.همچنین این نوشته ها شامل موقعیت اعراب سرزمین های شمالی و جنوبی نمی شود زیرا در این سرزمین ها حتی ملکه های عرب نیز وجود داشته اند اما برخورد سایر اعراب با زنها بسیار وحشیانه بود.
در جامعه اعراب جاهلی همیشه نزاع قبیله ای وجود داشت و اعراب وحشی بر سر کوچکترین موضوعی سالها به مبارزه می پرداختند و و این جنگها باعث می شد که همواره مردها کشته شوند از طرف دیگری هم اعراب دختران زیادی بدنیا می آوردند و این مساله باعث می شد همیشه تعداد زنان بیش از مردان باشد و وقتی عربی کودک دختر صاحب می شد به شدت عصبانی می شد و حتی برخی از قبایل اعراب اقدام به زنده به گور کردن کودکان دخترشان می کردند تا این توازن بر قرار شود.
از طرف دیگری نیز وقتی زنی در جنگ توسط قبیله دیگر اسیر می شد یا توسط اعراب قبیله دیگر ربوده می شد حق مالکیت آن زن به آن قبیله تعلق می گرفت و این مساله نیز باعث افزایش حساسیت قبایل عرب نسبت به دختر دار شدن بود.
بازار فروش زنان نیز در میان اعراب بسیار گسترده بود و معمولا کنیزان یا زنانی را که در نبردهای قبیله ای به اسارت می گرفتند می فروختند.در برخی از قبایل اعراب زنانی که بیشتر فرزند پسر می زاییدند بسیار محترم شمرده می شدند اما در بیشتر قبایل زنان را در حد چهار پایان و اموال شخصی می دانستند که قابل فروش و معاوضه بود(البته قابل ذکر است که قبایل روشنفکر عرب نیز وجود داشتند که برای زنان شعر می سرودند و برای آنان زن جایگاه بسیار بالایی داشت اما بصورت بسیار معدود. …(
کنیزانی که خریداری می شدند پس از مدتی که توسط صاحب خود مورد استفاده قرار گرفتند فروخته می شدند و کنیزان جدیدی خریداری می شد همچنین در جامعه عرب نیز قانونی وجود داشت که اگر دو مرد راضی بودند می توانستند زنان همدیگر را با یکدیگر معاوضه بکنند.و زنان آن دو مرد هیچ حق اعتراضی نداشتند.همچنین معاوضه خواهر یا دختر نیز رایج بوده که فردی دختر و یا خواهر خود را به فردی دیگر بدهد و در عوض دختر یا خواهر او را بگیرد.
همچنین در نوعی از ازدواج ده مرد همزمان با یک زن ازدواج می کردند و اگر آن زن صاحب فرزندی می شد آن فرزند را به یکی از آنان می داد.همچنین برخی از زنان اعراب نیز بر سر در خانه خود پرچم هایی می آویختند تا مردان متوجه شوند و به آن خانه بروند.
در قانون عرب زن جزو جهیزیه مرد بود و هیچ ارثی نداشت و وقتی مردی می برد زن آن مرد همراه با اموالش به پسر بزرگتر که آن زن نامادری او محسوب می شد می رسید.چیزی بنام متعه که به مسلمان به ارث رسید و چند همسری در میان اعراب وجود داشته است. و بصورت سنتی ازدواج همزمان با دو خواهر نیز در میان اعراب مرسوم بود.
بعد از ظهور اسلام نیز تا حدی این وضعیت جمع شد اما همچنان خرید و فورش کنیز تاسالهای سال و چند همسری رواج داشت و اعراب مجوز داشتند که زنان ایرانی را که در جنگ ها اسیر می گیرند تصاحب کنند.
اما کمی آن طرف تر در داخل مرزهای ایران در زمانی که اعراب مجاز بودند واژن زنهای همدیگر را به یک دیگر اجاره بدهند پس از رد شدن از خلیج فارس سرزمین ایران قرار داشت برخلاف نوشته ها و افسانه سرایی ها هردوت چند ازدواج با محارم بصورت رایج نبوده و ممکن بوده بصورت محدود وجود داشته باشد آن هم در میان تعدادی از درباریان فاسد که دارای حرمسرا بوده اند.
ایرانیان برای زنان خود بسیار احترام قائل بودند و چادر(البته نه چادر سیاه) در قبل از اسلام در ایران وجود داشت در زمانی که غالبا زنان اعراب برهنه در خیابان ها و معابر راه می رفتند زنان ایرانیان از پوشش مناسبی برخوردار بودند و بعد از حمله به ایران عمر با دیدن پوشش زنان ایرانی از آن نوع پوشش خوشش آمد و دستور داد تمامی زنان اعراب چنین پوششی داشته باشند.
زنان بسیار مورد احترام بودند تا جایی که در تاریخ ایران فرمانده زن دریاسالار زن و حتی پادشاه زن نیز داشتیم کوروش کبیر بعد از اینکه یکی از زیباترین زنان دوره خود بنام ماندانا را اسیر می کند بدون این که هیچ دست درازی به او بکند با نهایت احترام او را به شوهرش باز می گرداند و بخاطر این کار کوروش شوهر زن به سپاهیان کوروش می پیوندند و سر انجام جان خود را بخاطر کوروش از دست می دهد.
ویل دورانت دربارهٔ زنان در دوران هخامنشیان می‌گوید: “زنان طبقات بالای اجتماع جرأت آن را نداشتند که جز درتخت روان روپوش دار از خانه بیرون بیایند. هرگز به آنان اجازه داده نمی‌شد که آشکارا با مردان آمیزش (اختلاط) کنند. زنان شوهردار حق نداشتند هیچ مردی را، حتی پدر یا برادرشان باشد، ببینند. در نقش‌هایی که درایران باستان برجای مانده، هیچ صورت زنی دیده نمی‌شود و نامی از ایشان به نظر نمی‌رسد.”
قبل از ظهور زرتشت گروهی از ایزدان ایرانی مونث بوده اند از جمله آناهیتا در قالب نگاره های کشف شده ازایران باستان زن و مرد کنار یکدیگر تصویر شده اند و مقام برابر دارند و ایرانیان باستان بر خلاف اعراب که به زن بعنوان یک کالا نگاه می کردند زن را موجودی مقدس می دانستند.
بر اساس لوح های گلی یافت شده در تخت جمشید زنان در کنار مردان کار می کردند و در هنگام بارداری نیز مرخصی می گرفتند که دستمزد آنها نیز در آن زمان پرداخت می شد.
در تاریخ ایران باستان از زنان بسیاری نام برده ده است از جمله :یوتاب(سردار ایرانی زن و خواهر آریو برزن)آرتمیز(بانوی دریاسالار لشگر خشایار شاه)آتوسا(ملکه داریوش)ارتادخت (وزیر خزانه داری و امور مالی دولت ایران در زمان شاهنشاهی)ازرمی دخت (شاهنشاه زن ایرانی در سال 631 میلادی) اذرناهید (ملکه ملکه های امپراتوری ایران در زمان شاهنـــــــشاهی) پرین (بانوی دانشمند ایرانی) گردافرید (یکی از پهلوانان سرزمین ایران) اریاتس (یکی از سرداران مبارز و دلیر هخامنشیان) هلاله (پادشاه زن ایرانی(
در زمانی که اعراب کنیزان خود را مانند چهار پایان می بستند 4700 سال قبل زنان ایرانی دارای جواهرات و لوازم آرایش بوده اند که احتمالا توسط شوهرانشان برای آنها خریداری می شده است.
کتاب مقدس زرتشتیان (اوستا) هیچ مردی از لحاظ اخلاقی و مذهبی بر زنان ارجحیت ندارد در حالی که اعرابدر برخی از موارد که دوست داشتند با زنان مشورت می نمودند پارسیان در همه موارد با زنان خودشان مشورت می کردند.
“دیاکونف” در تاریخ ماد می نویسد دوران مادرشاهی با انقراض سلسله ی ماد به پایان رسید و در حکومت هخامنشی زن و مرد از حقوقی برابر و یکسان برخوردار بودند.
“کریستن سن”؛ خاورشناس بزرگ دانمارکی می گويد : “رفتار مردان نسبت به زنان در ایران باستان همراه با نزاکت بود. زن چه در زندگی خصوصی و چه در زندگی اجتماعی از آزادی کامل برخوردار بود. در مورد آزادی در ازدواج هیچ چیزی مستندتر و موجه تر از رفتار خود زرتشت نسبت به دختر کوچکش پروچیستا نیست.”
زرتشت برای دختر کوچکش همسری پیشنهاد می کند و نظر او را در این مورد می خواهد.سپندگان روز عشاق ایرانی در ایران باستان است.
متاسفانه با حمله اسکندر به ایران و سرازیز شدن زنان و فرهنگ یونان به ایران مقداری از این ارزش ها کاسته شد و زنان یونانی تبدیل به معشوقه های زنان ایرانی شدند ولی هیچ گاه جامعه ایران به درجه انحطاط جامعه عرب نرسید.همنچنین نوشته های بالا شامل تعدادی از قبایل بادیه نشین عرب بود نه همه آنها در بخش های شمالی و جنوبی حتی مانند ایرانیان دارای ملکه زن از جمله ملکه سبا نیز بوده اند.
http://iranianhistory.wordpress.com