ماه: دسامبر 2012

درگذشت اشوزرتشت اسپنتمان

درود می فرستیم بر فروهر پاک اشوزرتشت ورجاوند

سالروز جاودانگی اشوزرتشت را گرامی میداریم ، خور (خیر) روز در دی ماه از گاهشمار زرتشتی برابر با پنجم دیماه گاهمشار خورشیدی که سالگرد درگذشت پیام‌آور نیكی‌های سه‌گانه است. درگذشت پیامبری كه او را به‌ نام پیام آور خرد و شادی می‌شناسند. پیامبری كه زادروز او در فروردین است و درگذشتش در دی‌ماه. زرتشتیان به پیروی از فرهنگ چند هزار ساله‌ی خویش كه در آن سوگ و غم نكوهیده‌ است، مراسم درگذشت اشوزرتشت را با جشن‌خوانی و حضور در آرامگاه‌ها به‌جای می‌آورند.
دی پس از فروردین پر جشن‌ترین و پر مناسبت‌ترین ماه سال است مناسبت‌هایی كه یادگار نیاكانمان است تا اینكه از یاد نبریم وام‌ دار چه هستیم؟ فراموش نكنیم كه آنان چگونه می‌زیستند و چه نگاهی به زندگانی داشتند؟ به راستی از این‌همه فرصت برای شادی كردن و در كنار آن ستایش خداوند، چه استفاده‌ای می‌بریم؟

————-

درگذشت شادی‌ها

بابک سلامتی :

دی‌ماه یكی از پرمناسبت‌ترین ماه‌های سال برای برگزاری جشن‌ها و شادی كردن است. شاید بتوان آن‌را ماه شادی نامید چرا  كه پرآیین‌ترین و پس از فروردین شادترین ماه ایرانی است. چهار جشن دیگان كه در سالنمای زرتشتیان در روزهای اورمزد و دی‌ماه (٢٥آذر‌ماه)، دی‌بآذر و دی‌ماه (٢دی)، دی‌بمهر و دی‌ماه (٩دی) و دی‌بدین و دی ماه (١٧دی) برگزار می‌شود، دی ماه را از نظر جشن‌های ماهیانه بی‌مانند كرده‌است. اگر مناسبت‌های دیگر این ‌ماه مانند شب‌چله (یلدا‌) نیز پیش چشم بیاوریم، می‌بینیم كه این سخن پذیرفتنی‌تر می‌شود.

«جشن» از واژه‌ی «یسن» به معنی ستایش پروردگار آمده است. زرتشتیان شادی را یكی ازروش‌های ستایش پروردگار و سپاسگزاری از آفریده‌های نیك اهورامزدا می‌دانند به همین دلیل واژه‌ی «جشن» با آداب و رسوم دینی آمیخته‌شده‌است و معنایی متفاوت نسبت به «بزم» و «سور» پیدا كرده‌است. 

از سویی دیگر نیز «دی» به معنی «دادار» و «پروردگار» آمده و از این رو برگزاری چهار جشن به‌نام دیگان در این ماه بر وزن دینی آن می‌افزاید. 
از كتیبه‌های هخامنشی كه از شادی به عنوان نخستین و مهم‌ترین آفریده‌ی اهورامزدا پس از انسان یادشده‌است، از شمار زیاد جشن‌هایی كه در سالنمای زرتشتیان رد پای آن پیداست و از پیام اندیشه‌برانگیز گاتها كه در جای‌جای آن انسان به نیكی كردن و تلاش برای آبادانی و پیشرفت جهان و خشنود نمودن روان آفرینش (نه‌تنها انسان‌ها) فراخوانده شده‌است، می‌توان دریافت كه در گذشته ایرانیان شادی را یكی از ویژگی‌های نیك انسانی و بالنده و بالابرنده‌ی خرد می‌دانسته‌اند. فردوسی می‌گوید:

چو شادی بكاهد، بكاهد روان

خرد گردد اندر میان ناتوان

گفتیم دی پس از فروردین پر جشن‌ترین و پر مناسبت‌ترین ماه سال است. مناسبت‌هایی كه یادگار نیاكانمان است تا اینكه از یاد نبریم وام‌دار چه هستیم؟ فراموش نكنیم كه آنان چگونه می‌زیستند و چه نگاهی به زندگانی داشتند؟ به راستی از این‌همه فرصت برای شادی كردن و در كنار آن ستایش خداوند، چه استفاده‌ای می‌بریم؟ در كدام‌یك از جشن‌های چهارگانه دیگان یا مناسبت‌های دیگر دی‌ماه به راستی شاد می‌شویم؟ 

دی‌ماه مناسبت مهم دیگری نیز برای زرتشتیان دارد و آن درگذشت پیام‌آور نیكی‌های سه‌گانه است. درگذشت پیامبری كه او را به‌نام پیام آور خردو شادی می‌شناسند. پیامبری كه زادروز او در فروردین است و درگذشتش در دی‌ماه. 

زرتشتیان به پیروی از فرهنگ چند هزار ساله‌ی خویش كه در آن سوگ و غم نكوهیده‌است، مراسم درگذشت اشوزرتشت را با جشن‌خوانی و حضور در آرامگاه‌ها به‌جای می‌آورند تا بزرگی زادروز آن اشو در برابر درگذشتش رنگ نبازد. اما بیشتر رسانه‌های گروهی كشور گویی تلاش می‌كنند از كنار سالروز زایش و درگذشت پیامبر ایرانی و جشن‌های چهارگانه‌ی دیگان خموشانه بگذرند. برخی از رسانه‌های كشور دیرگاهی است نبرد خود را بر علیه گذشته‌ی روشن این سرزمین آغاز كرده‌اند و دراین میان از قربانی نمودن هرچیزی كه پیوندی با آن گذشته داشته باشد (حتا شادی!) سرباز نمی‌زنند. كشت‌وكشتارو جنایت سوژه‌ی اصلی برنامه‌ها‌ی رسانه‌ی ملی‌ست. اما جشن‌های ماهیانه و دیگر مناسبت‌هایی كه بخشی از هویت ایرانی را تشكیل می‌دهد راهی به برنامه‌های صدا و سیما نمی‌یابند. شادی ایرانی كمتر نمودی در این رسانه می‌یابد. 

درگذشت اشوزرتشت در میان مناسبت‌های شاد دی ماه كه هیچ‌یك،نه در رسانه‌ها بازتاب می‌یابند و نه براستی شادكننده‌ی درونی قلب‌ها می‌شوند می‌تواند یادآور این باشد كه درگذشت «شادی ایرانی» رخ داده است . باید تدبیری كرد.

سرچشمه :

http://www.amordadnews.com/neveshtehNamyesh.aspx?NId=8609

آنگاه رو به سوی مردمان کرده، فرمود: ای مردم اینک شما را از پیامی آگاه می‌سازم که تا به‌حال شنیده نشده است، سخنانی که شنیدن آن برای دروغ‌پرستان و بیدادگران ناگوار خواهد بود ولی برای راستی‌جویان و آزادگان، آنان که دلداده‌ی مزدا هستند بسی دلپذیر و شیرین است. پس بشنوید با گوشهایتان این بهترین حقایق را، بنگرید به آنها با اندیشه‌ی روشن، بین دو راه(:راستی و دروغ) برگزینید هر مرد و زن برای خویشتن، پیش از رویداد بزرگ هر یک به درستی بیدار شوید و این پیام را گسترش دهید…

پیام نافذ توحیدیش و کلام پرطنین حق پرستیش مرزهای زمان و مکان را درهم نوردید و از میان سده‌ها و روزگاران تاریخ ‌گذر کرد و تا دور دستهای جهان پراکنده ‌شد. آن وخشور رسالت داشت که سرنوشت مردمان را از کف اختیار خدایان پنداری، کاهنان سودجو و سردمداران خودکامه به در آورد و در دست‌های پُر توان و سازنده‌ی خرد و وجدان ایشان قرار دهد. او با تمام توان با بنیادهای بیداد، دروغ و نابرابری به مبارزه برخاست و مردم را به سوی راستی و درستی دعوت کرد.

او با خود پیمان بسته بود که با سلاح راستی، عفریت بیدادگری را از تخت دروغ به زیر کشد: کجایند دلدادگان تو ای مزدا که مرا یاری کنند؟ کجایند آن راستی‌جویان و آزادگانی که اگرچه در رنج و تنگدستی هستند اما پناه و تکیه‌گاهشان تنها تو هستی ای پروردگار یکتا و بی‌همتا…

اشوزرتشت پیام‌آوری بود که هیچ‌گاه ادعای خدایی نکرد و خود را پسر خدا نخواند. نه دم از «انا الحق» زد و نه «مَن اَعظَم شانی» را به رخ دیگر انسان‌ها کشید. او انسانی کامل(:سپنته‌من) بود. انسانی والا که به هم‌پرسگی اهورامزدا نائل شده بود. نخستین کسی که نیک اندیشید، نیک سخن گفت، نیک رفتار کرد و در جهان خواستار راستی شد. نخستین پیام‌آوری که بیاموخت و بیاموزاند.

او پیام‌آوری بود که به مردمان جهان آموخت که فارق از هر رنگ و نژاد و زبان، یکتا هستی‌بخش بزرگ‌دانا‌(:اهورامزدا) را با فرزانگی و دیدگان دل بجویند. زیرا که پروردگار جهان نه قوم و سرزمینی برگزیده دارد و نه به زبانی ویژه با مردمان سخن می‌گوید. به همین شوند(:دلیل) است که الگوی دعوت گاتها عام و جهانی است، و در آن از واژه‌ی همه‌گیر «مردمان» استفاده شده: پروردگارا تا تاب و توانی دارم، «مردمان» را به‌سوی راه راستی خواهم رهنمود…

«دستور دکتر دهالا» دراین‌باره می‌نویسد: «در کلام اشوزرتشت کوچک‌ترین نشانی از تقسیمات جغرافیایی و قومی دیده نمی‌شود. در گاتها یک ساختار عمیق دینی در قالبی جهانی رویت می‌شود. به زبان ساده‌تر گاتها یک کارخانه جهانی انسان سازی است».

اشوزرتشت چهل‌‌وهفت سال با پشتکاری خستگی ناپذیر مردمان را به سوی یکتاپرستی و اشا رهنمود. پیامی که او برای مردمان آشکار ساخت، رشته‌ای را می‌ماند که یک سر آن در قلب‌های دلدادگان مزدا و سر دیگر آن تا ذات نور بی‌پایان(:انغ‌رئوچنگه) امتداد دارد. آن وخشور آزاده تا جان در بدن و نفس در تن داشت، در راه افزایندگی و پیشرفت زندگانی، و گسترش راستی و درستی در جهان کوشید، تا آنگاه که در روز «خور  ایزد و دی‌ماه»(:پنجم دی‌ماه خورشیدی) دشنه‌ای سرشته از کینه و نفرت در دستان اهریمنی گجستک(:ملعون) به نام توربراتور(:براتروش) سینه‌ی پاکش را خلید(:شکافت)…

اشوزرتشت سراپای وجودش را فدای راستی کرد. اشوزرتشت با نثار جان خود به ما درس پایمردی، ایمان، شهامت و از خودگذشتگی داد. چه تنها راست بگوی، اگرچه تکه‌تکه شوی و جان بر سر راستی نهی.

ما در روزی که آن وخشور جان‌فدای راه اشا(:راستی) شد، غمین نمی‌شویم و در فراق او شیون و زاری نمی‌کنیم، زیرا کوشش آن وخشور از برای آن بود تا ما انسان‌ها شادی افزاینده و اهوراداده را باور کنیم. ما در روز جان‌باختن اشوزرتشت می‌کوشیم تا با روان و فروهر تابناک آن وخشور در شادی‌های زندگی هم‌پیوند و هم‌بهره، و در راه اشا همازور ‌شویم. پیام مینوی اشوزرتشت تا به جاودان در اندیشه و مهر او همواره در قلب‌های ما جای خواهد داشت.

او ماموریت داشت تا پندار ، گفتار و کردار ما را با اشا پیوند دهد و ما انسان‌ها را به سوی جاودانگی و ذات بی‌پایان اهورامزدا ره‌نماید. او هیچ‌گاه مردمان را به ستایش خودش فرا نخواند و هرگز از خود سن و پاپ مقدس نساختند و دست و پا بوس نداشتند و مرجع تقلید نشد. از این رواست که ما در جستجوی خود او نیستیم و خدایش را می‌جوییم و در روز درگذشت‌اش، روان و فروهر جاودانه‌اش را درود و آفرین می‌گوییم. دریغا که گمراهان از سر نادانی در خاک می‌جویندش و از برای شیون و مویه، گورش را طلب می‌کنند، بی‌خبر از آنکه فروهر و روان تابناک اشوزرتشت همیشه و در همه حال در کنار ماست…

سرچشمه : tarikhema.ir

سدره چیست ؟

سدره پیراهنی است گشاد، سپید رنگ، بدون یقه و با آستینهای کوتاه که از پارچه سفید درست شده و دارای دو کیسه بسیار کوچک، یکی در جلوی سینه و نزدیک قلب که گریبان خوانده می‌شود و دیگری در پشت که گرده نامیده می‌شود و زرتشتیان آن را در زیرلباسهای خود می‌پوشند. درجلو سدره از گردن به پایین، چاکی قرار دارد که تا قسمت سینه می‌رسد و در انتهای آن کیسه کوچکی به نام کیسه کرفه قرار گرفته‌است که به عقیده زرتشتیان مؤمن، گنجینه هومت، هوخت هورشت است. یعنی سه اصل بزرگ آیین زرتشتی، اندیشه نیک، گفتار نیک و کردار نیک که فرد زرتشتی باید بکوشد تا این سه صفت را در خود پرورش دهد. امروزه زرتشتیان سدره را از ململ سفید درست می‌کنند ولی در عهد باستان از پشم و پنبه و حتی گاهی از ابریشم درست می‌شد. به عقیده زرتشتیان سدره جامه ستایش اهورا مزدا وبه منزله زره و جوشنی است که پوشنده را از شر تمایلات نفسانی و صفات رذیله حفظ می‌کند. سفیدی سدره نشانی از آن است که فرد زرتشتی باید قلب و روح خود را مانند آن سفید و بی آلایش نگهدارد واز اعمال ناشایست دوری گزیند.

 ’’کشتی’’ بندی است باریک و بلند که از ۷۲ نخ پشم درست می‌شود. زمان بافتن این ۷۲ نخ به شش قسمت که هر کدام دارای ۱۲ نخ است تقسیم شده و به هم بافته می‌شود زمانی که عمل بافتن تمام شد گره‌هایی به دو سر کشتی زده می‌شود. زرتشتیان کشتی را بر روی سدره سه دور بگرد کمر می‌بندند و در دور دوم دو گره به جلو و در دور سوم دو گره از پشت سر به کشتی می‌زنند. در عهد باستان کشتی از پشم گوسفند و موی بز و شتر وحتی از پنبه بافته می‌شود ولی امروزه آن را از پشم گوسفند درست می‌کنند. به طوری که از مندرجات کتابهای مذهبی به دست می‌آید زرتشتیان عهد باستان فرزندان خود را در سن پانزده سالگی سدره پوش می‌نمودند. در تیر یشت کرده ۶بندهای ۴و۵ آمده: «ای زرتشت اسپنتمان تشتر با چشم‌های درخشان، بلند بالا و بسیار نیرومند، توانا و چست در فروغ پرواز کند به سنی که مرد برای نخستین بار کشتی بندد، به سنی که مرد برای نخستین بار نیرو گیرد و به سنی که مرد برای نخستین بار به بلوغ رسد» و پس از پوشیدن سدره بر روی آن و بر گرد کمر کُستی|کُشتی می‌بندند.

واژه‌شناسی

واژه سدره در اوستا (vohumanu vastra) است که به معنی جامه نیک‌اندیشی است. در برخی از نسکهای دینی زرتشتیان این پوشش را پیراهن خوانده‌اند.

درباره خود واژه امروزی سدره گروهی آن را از ریشه vastra در زباان اوستایی می‌دانند که برابر رخت و جامه‌است. گروهی آن را برساخته از دو واژه پارسی سود و رَه دانسته‌اند و اینگونه آن را سودراه و سودمند و راه سود معنا کرده‌اند.

نمادشناسی

گرده نشانه مسئولیتها و وظیفه‌هایی است که هرکس به عهده دارد و باید بدرستی انجام دهد. گریبان که کیسه کرفه یا کیسه کار نیک هم خوانده می‌شود، یادآور است که همه کردارهای نیک روی هم انباشته شده و آدمی را به خوشبختی میرساند. نزدیک قلب بودن آن نشانهای است که کارهای نیک باید قلبا و خالصانه انجام شود. سپیدی آن نماد پاکی و بی غل و غش بودن است.

 کُشتی چیست؟

کُشتی یا بند دین عبارت از بند سفید و باریک و بلندی بوده، که از هفتاد و دو نخ پشم سفید گوسفند بافته می‌شده. این کمربند باید به دست بهدینان پارسا بافته‌شود. ۷۲ نخ، به شش رشته قسمت شده و هر رشته دارای ۱۲ نخ است.
عدد ۷۲ اشاره‌است به ۷۲ فصل یسنا که مهمترین قسمت اوستا ست. ۱۲ اشاره است به ۱۲ ماه سال و ۶ اشاره است به شش گاهنبار که اعیاد دینی سال باشد.
کُشتی را سه بار به دور کمر می‌بندند که اشاره‌است به سه اصل مزدیسنا که اندیشه ، گفتار و کردار نیک باشد. در دور دومی دو گره در پیش و در دور سومی که آخرین دور است دو گره دیگر در پشت می‌زنند.
از برای این چهار گره نیز در باب دهم صد در نثر این شرح آمده «در گره اول گواهی می‌دهند به هستی خدای یگانه. در گره دوم گواهی می‌دهند که دین مزدیسنا بر حق و فرستادهٔ اهورامزدا است. در گره سوم گواهی می‌دهند به پیغمبری زرتشت سپنتمان. در گره چهارم گواهی می‌دهند به اصول مزدیسنا که اندیشه و گفتار و کردار نیک باشد.»

فرتورها : سروشیان