نماز
همچنین ببینید : دانستن چند نکته برای نماز زرتشتی، شایسته است
نماز زرتشتی
در آيين زرتشتی نماز عملی اجباری و اعتياد گونه نيست که بصورت برده وار و ترس از آدمی ظالم خوانده شود و يا تجارتی سود رسان نيست تا کسی برای رسيدن به ثروت و بهره لازم آنرا بجا آورد نماز در دين زرتشت خود شناسی است و در نماز بايد انديشه پالايش شود بر طبق اعتقادات دين زرتشت هر يک از موجودات ذره ای از اهورا مزدا را در خود دارند و اين فروهر در وجود من شما و ديگران است برای همين است که اين آيين تنها آيينی است که قربانی نمودن برای خدا در آن منع شده است حتی گياهان و جمادات هم از اين فروهر بی بهره نمی باشند. به همين خاطر است که آشو زرتشت در بخشی از نيايش خود می فرمايند :((با فروتنی کامل پيش از همه چيز خواستارم که بهره ای از خرد مقدس خود را به من عطا فرمايی تا به همراهی درستی کردار و ضمير پاک بتوانم خوشبختی روان آفرينش را(همه جهانيان) فراهم سازم)).
امروزه نماز پنجگانه را معمولاً موبدان می‌گزارند و بیشتر زرتشتیان به خواندن دعاهای صبحگاه و شامگاه اکتفا می‌کنند.
آمادگی برای نماز
پیش از نماز گزاردن، باید کارهای زیر را انجام داد:
پاکی تن در هنگام آغاز نماز
پوشیدن سِدره و کُشتی
پاک بودن لباس از آلایش
شستن دست و رو
رو نمودن به قبله
گاه‌ها و هنگام نماز
زرتشتیان هر روز در ۵ گاه اهورامزدا را نماز می‌گزارند و هنگام این نمازها دارای محدودیت زمانی است.
| گاه |
مدت زمانی |
| از |
تا |
| هاوَن |
طلوع خورشید |
نیمروز |
| رَپتوَن |
نیمروز |
ساعت ۳ بعد از ظهر |
| اُوزیرَن |
ساعت ۳ بعد از ظهر |
غروب خورشید |
| اَئیوی‌سَروترم (سروثَرم) |
غروب خورشید |
نیمه شب |
| اُشَهِین (اوشَهی ناای-اشمن) |
نیمه شب |
طلوع خورشید |
قبله
قبله زرتشتیان نور و روشنایی است. آنان می‌توانند در روزها به سوی خورشید و شب‌ها در برابر نور ماه، آتش، شمع یا چراغ روشن نماز بخوانند. زرتشتیان تنها در آتشکده رو به آتش نماز می‌گزارند و حتی کسانی که در همسایگی یک آتشکده هستند نیز رو به آن نیایش نمی‌کنند. آتش در مزدیسنا نماد «اشه» است. آتش موجود در آتشکده به عنوان درفش مزدیسنا و نماد هویت دینی–فرهنگی زرتشتیان به شمار می‌رود. زرتشتیان معتقدند نمیتوان برای خدا حدود و جهاتی قایل شد، و به دستور زرتشت نور را به عنوان نمادی از فروغمندی اهورامزدا نماز می‌گزارند.
چگونگی نماز
نماز زرتشتی به زبان اوستایی است و با چنین جملاتی آغاز میشود:
« به نام خداوند بخشنده مهربان
خشنود گردانم، اهورامزدا! باور دارم دین مزداپرستی را كه آوردهٔ زرتشت است. پيرو آموزشهای اهورایی هستم كه از دیو (دروغ) و دوگانه‌پرستی به دور است. »
پس از این زمزمه‌ها، نماز ویژه هز گاه خوانده میشود که دوبخشی است. در بخش نخست فرشته مربوط به آن گاه، و در بخش دوم همتای دنیایی او ستایش میشود. این دو بخش بر اساس داشتن دو جنبه «مُلکی» و «ملکوتی» هر چیزی است که هردو باید پاک و منطبق بر هم باشند.
متن کامل نمازهای پنج گانه زرتشتی
ستایش‌هایی که به زبان اوستا است باید با آواز بلند و قسمتهای پازند را باید به زمزمه خواند. ستایش با منشن فقط به هنگام نام بردن در تندرستی یا مواقع دیگری که…
در فرهنگ زرتشتیان جشن به معنای ستایش و نیایش خداوند است. نمـاز رسمی‌ترین راه ارتباط فرد و یکی از راههای سپاسگذاری از بخششهای بی‌کران خداوندی است که درآئین زرتـشتـی مورد توجه بوده و هر زرتشتـی روزانـه پنـج بار(گاه) به نیایش اهورامزدا می‌پردازد و ضمن سپـاس و ستـایش اهورا مزدا بر آفریده‌های نیک خداوندی نیز درود می‌فرستد.
نام پنج گاه نیایش (نماز روزانه) و زمان هر کدام بدین گونه است:
1- گاه‌هاون : از برآمدن آفتاب تا نیمروز
2- گاه رپیتون : از نیمروز تا سه ساعت از نیم روز گذشته
3- گاه ازیرن : سه ساعت از نیمروز گذشته تا رفتن آفتاب
4- گاه ائیوسروترم : از آغاز تاریکی شب تا پیش از سپیده دم
5- گاه اوشهن : از سپیده دم تا برآمدن آفتاب
لازم به توضیح است که نماز پنج گانه در دیانت زرشتی بیش از ۳۷۴۶ سال دینی زرتشتی قدمت دارد و از هیچ دین دیگری گرفته نشده است.
نماز و نیایش در آیین زرتشتی به سه طریق خوانده میشود:
خوانـدن با صدای بلنـد
خواندن به صورت زمزمه یا واج
خواندن با منشن یا اندیشه بدون اینکه زمزمه ای شنیده شود
ستایش‌هایی که به زبان اوستا است باید با آواز بلند و قسمتهای پازند را باید به زمزمه خواند. ستایش با منشن فقط به هنگام نام بردن در تندرستی یا مواقع دیگری که خواندن نیایش واجب نیست صورت میگیرد. نمازها و نیایـش‌ها را می‌توان به صورت ایستاده و یا نشسته خواند، اما توصیه شده خواندن سروش باج و کشتی به صورت ایستاده انجام شود.
نماز گروهی
خواندن نماز و نیایش به شکل گروهی یا همازور شدن در ستایش بر سه گونه می‌باشد:
موبـد قسمتی از اوستا را خوانده و دیگران آن را تکرار می‌کنند.
گروهی یک قسمت از اوستا و یا نیایش را با هم با صدای بلند می‌خوانند.
ضمن خواندن اوستا توسط چند موبد، دیگران بی صدا با حالت واج گوش داده و آن را زمزمه می‌کنند.
نیایشهای گروهی معمولا به هنگام حضور دسته جمعی بهدینان در زیارتگاه‌ها و همچنین آتشکده و مراسم گهنبار و… انجام میشود.
متن کامل نمازهای زرتشتیان
هر نماز با این زمزمه آغاز میشود.
«باور دارم به دین مزدا پرستی که آورده زرتشت است. پیرو آموزشهای اهورایی هستم که از دیو (دروغ) و دوگانه پرستی به دور است. من یکتاپرست زرتشتی ام و تنها اهورا مزدا را در خور ستایش می‌بینم.
نماز گاه هاون: ( به طور کامل در بخش نیایش ها ببینید و بشنوید )
از برآمدن خورشید تا نیمروز
من می‌ستایم و ارج می‌گذارم و خشنود می‌کنم فرشته پاسبان بامداد پاک و سازنده را (هاون)
من می‌ستایم و ارج می‌گذارم و خشنود می‌کنم آن سرور دهکده (ویس) را که پاک و دادگستر و سازنده است.
من همآره و در همه حال اهورا مزدا، پروردگار یکتا را می‌ستایم.
نماز گاه رپتون: ( به طور کامل در بخش نیایش ها ببینید و بشنوید )
از نیمروز تا پسین
من می‌ستایم و ارج می‌گذارم و خشنود می‌کنم فرشته پاسبان نیمروز را (رپتون)
من می‌ستایم و ارج می‌گذارم و خشنود می‌کنم آن سرور شهر (زنتو) را که پاک و دادگستر و سازنده است.
من همآره و در همه حال اهورا مزدا، پروردگار یکتا را می‌ستایم.
نماز گاه ازیرن: ( به طور کامل در بخش نیایش ها ببینید و بشنوید )
پسین تا فرورفتن خورشید
من می‌ستایم و ارج می‌گذارم و خشنود می‌کنم فرشته پاسبان پسین پاک را (ازیرن)
من می‌ستایم و ارج می‌گذارم و خشنود می‌کنم آن سرور کشور (دخیو) را که پاک و دادگستر و سازنده است.
من همآره و در همه حال اهورا مزدا، پروردگار یکتا را می‌ستایم.
نماز گاه سروثرم: ( به طور کامل در بخش نیایش ها ببینید و بشنوید )
فرورفتن خورشید تا نیمه شب
من می‌ستایم و ارج می‌گذارم و خشنود می‌کنم فرشته پاسبان شب (ایوی سروثرم) پاک را.
من می‌ستایم و ارج می‌گذارم و خشنود می‌کنم همه ی رهروان راه اشویی زرتشت را و سرور اشوان را.
من همآره و در همه حال اهورا مزدا، پروردگار یکتا را می‌ستایم.
نماز گاه اشهین: ( به طور کامل در بخش نیایش ها ببینید و بشنوید )
از نیمه شب تا برآمدن آفتاب
من می‌ستایم و ارج می‌گذارم و خشنود می‌کنم فرشته پاسبان پگاه (اوشهی ناای) پاک را.
من می‌ستایم و ارج می‌گذارم و خشنود می‌کنم آن سرور خانه (نمانا) که پاک و دادگستر و سازنده است.
من همآره و در همه حال اهورا مزدا، پروردگار یکتا را می‌ستایم.
پس از خواندن نماز گاه بایسته، زرتشتیان نماز سروش باج، نیرنگ کشتی، ستایش خدا، تندرستی و برساد را می‌خوانند. به جز سروش باج بیشتر اوستاهای نام برده شده پازند است و پس از ساسانیان نوشته شده است.
گوشه ای از سروش باج که هر زرتشتی بایسته است که آن را به خوبی بداند همان نیایشهای اشم وهو و یتا اهو هستند.
پاره ای از نماز ستایش خدا که پس از نماز هر گاه باید خوانده شود:
ای اهورا مزدا به یاری من آی من پرستنده اهورامزدا هستم. من پرستنده خرد نیک و پیرو زرتشت هستم. من خود را پیرو راستی و پشتیبان استوار در این دین می‌دانم و پیمان می‌گذارم که همه توان خود را در راه اندیشه نیک و گفتار نیک و کردار نیک به کار برم. من به دین والای مزداپرستی که دورکننده جنگ، ناهماهنگی، دشمنی و استوار کننده هماهنگی و آشتی و دوستی است باور دارم.
همانگونه که خداوند راستی و دادگستر است، رهبر دنیایی نیز باید به خاطر راستی و داگستری اش برگزیده شود.
هنگامیکه پیروان دروغ مرا با خشم و نفرت تهدید می‌کنند، تنها تو ای اهورا مزدا و نیروی اهورایی که تو با اندیشه و منش نیک به من داده ای و کردار نیک که با راستی و داد که قانون همیشگی توست، مرا نجات می‌دهد.
ای اهورا مزدا مرا یاری کن.
آن تیزرو، توان بدنی و روانی را که در آفرینش تو برای پیروزی بر بدی‌ها ارزانی می‌دارد، تندرستی و شادمانی زندگی را به ما ارمغان می‌آورد، در زمان بی کران، و در زمانی که برابر با قانون دگرگون ناپذیر تو پایدار می‌ماند به من ارزانی دار……
