آگاهی‌هایی در باره اشوزرتشت
اشوزرتشت از جمله وخشوران فرزانه‌ای است كه چون در زمانی دیر و دور می زیسته است، در باره زادگاه، زندگی، خویشان و سرانجام در گذشت وی گفته‌ها و نوشته‌های گوناگونی وجود دارد. اما آن‌چه مهم است تاثیری است كه شت زرتشت در زندگی مردم زمان خویش و پس از آن گذاشت و آیینی كه وی بنیاد نهاد، هنوز هم علاوه بر پیروان رسمی دارای علاقه‌مندان بسیاری است كه اگر چه زرتشتی نیستند، اما در شمار باورمندان آموزه‌های این پیامبر ایرانی هستند و این آموزه‌ها را در زندگی خویش به كار می‌گیرند. چون می‌دانند كه دین اهورا داده زرتشت همواره نو، زندگی بخش و كاربردی است.
نكاتی كه از زندگی این فرزانه در این مطلب آورده شده به نقل از پانویسی‌های خرده اوستایی است كه زنده یاد موبد فیروز آذرگشسب تدوین كرده‌است.
هزاران سال پیش هنگامی كه مردم دنیا در گرداب جهل و نادانی دست و پا می‌زدند، پیغمبر بزرگ ایران باستان، اشو زرتشت اسپنتمان ظهور كرد تا مردم را به راه راست مزدیسنی یعنی پرستش خدای یكتا هدایت فرمایند.
تعیین تاریخ درست پیدایش زرتشت به مناسبت قدمت تاریخی آن پیغمبر فعلاً برای ما مقدور نیست ولی قدر مسلم این است كه اشوزرتشت به موجب نص صریح اوستا نخستین پیغمبر و آموزگاری است كه بشر را از پرستش ارباب انواع و خدایان متعدد بازداشت و فرمود غیر از ذات پاك اهورامزدا، خدای یكتا و بی‌همتا، هیچ كس یا چیز دیگر قابل پرستش نیست.
اشو زرتشت یك شخصیت تاریخی است كه در زمان پادشاهی لهراسب كیانی در روز خرداد و فروردین ماه (ششم فروردین) در خانه پدرش پوروشسب از مادرش دغدو متولد شد و چهل سال بعد در عهد سلطنت گشتاسب از سوی اهورامزدا به پیغمبری برگزیده شد. آن حضرت در سن هفتاد و هفت سالگی در روز خیر ایزد و دیماه (یازدهم دیماه) در هنگامی كه در آتشكده بلخ مشغول عبادت و راز و نیاز با خدای بزرگ بود به دست یك نفر تورانی به نام تور‌براتور كشته شد.
نام شش نفر از فرزندان زرتشت به شرح زیر برای ما به یادگار مانده‌است.
سه پسر به نام ایسدواستر، اروه تدنر و خورشیدچهر و سه دختر به نام فرین، تهرت و پوروچست.
نسب زرتشت را روایات به منوچهر پادشاه پیشدادی می‌رسانند. زرتشتیان در نوشته‌های خود آن وخشور را به نام اشوزرتشت یا شت زرتشت می‌نامند ودر كتاب اوستا اغلب به نام سپیتمه زرتشتره Spitema Zaratoshtra یا زرتشت اسپنتمان بر می‌خوریم؛ زرتشت و زردشت هر دو مصطلح و درست است.