آزاد منشی در دین زرتشتی
یکی از آموزش هایی که اشوزرتشت به پیروان خود می دهددرس جوانمردی و آزاد منشی است. زرتشتیان باید همیشه آزاد زندگی کنند، زیربار زور نروند، باور و ایمان درونی خود را بدون ترس و ملاحظه از دیگران بهزبان آورند و از گفتن سخن راست نهراسند ولی در عین حال باید نسبت به دیگرانجوانمرد و مهربان و بردبار باشند و به زیر دستان خود زور نگوید، آزارنرسانند و کسی را به زور وادار به کردن کاری که بر خلاف باور و ایمان خودشاست نکنند.
اشوزرتشت در گات ها می فرماید : “ای خداوند خرد هنگامیکهدر روز ازل جسم و جان آفریدی و از منش خویش نیروی اندیشه و خرد بخشیدی ،زمانی که به تن خاکی روان دمیدی و به انسان نیروی کار کردن و سخن گفتن ورهبری کردن عنایت فرمودی خواستی تا هر کس به دلخواه خود و با کمال آزادیکیش خود را برگزیند.” (گات ها ، یسنا 31 بند 11(
اشوزرتشت حتی در امرتبلیغ دین و پذیرفتن دیگران در دین مزدیسنی فشار و زور روا نمیداند و هرفردی را آزاد گذاشته است تا سخنان او و دیگر مروجین دین را بشنود و پس ازاندیشه در آنها و برابری دادن آن سخنان با گفتار دروغ پرستان هر کدام را کهبهتر دانست بپذیرد. این است درس بزرگ جوانمردی و آزادگی که اشوزرتشت بهپیروان خود می دهد. در گات های اهنود اشوزرتشت می فرماید: “ای مردم اینحقیقت را به گوش هوش بشنوید و با اندیشه روشن و ژرف بینی آن ها را بررسیکنید ، هر مرد و زن راه نیک و بد را خود برگزینید پیش از فرا رسیدن روزواپسین همه بپاخیزید و در گسترش آیین راستی بکوشید.” (گات ها، یسنا 30 بند 2)
کورش بزرگ سردودمان پادشاهان هخامنشی و پایه گذار شاهنشاهی ایران کهخود پیرو مزدیسنا (دین زرتشتی) بوده و درس آزادی و آزاد منشی را ازفرمایشات اشوزرتشت فرا گرفته بود در سراسر گفتار و کردار خود آن را مو بهمو اجرا می گذاشت.
بنا به گفته گزفنون تاریخ نویس یونانی، کورش توانستدلهای مردمان و ملت ها را طوری به خود جلب نماید که همه می خواستند جزاراده او کسی بر آنها حکومت نکند. کورش دوست عالم انسانیت و خواستار حکمت وبا اراده قوی و راست کردار و درست بود.
“هانری بر” دانشمند فرانسوی درکتاب تمدن ایران باستان راجع به این شاهنشاه ایرانی چنین مینویسد: “اینپادشاه بزرگ بر خلاف سلاطین قسی قلب و طالم بابل و آسور بسیار دادگستر ومهربان بود زیرا اخلاق روح ایرانی بر اساس آموزش های زرتشت بوده و به همینسبب بود که شاهنشاهان هخامنشی خود را مظهر صفات خشترا می شمردند و همه نیروو اقتدار خود را از خداوند دانسته و آن را برای خیر و شر بشر و آسایش وسعادت جامعه انسان صرف می کردند.