وهو منه وستره، پوشاک دانایان و نیک اندیشان
گروه ورزش همگانی ورهرام
۱۰ بهمن ۱۳۸۹
دین زرتشت دین خرد ورزی و کسب دانش است و دانش خود شناسی یکی از مهمترین دانشها است که اشوزرتشت در گاتها به فراگیری و شناخت آن بارها تاکید کرده است .
پوشش یكی از ارزشهای مهم انسانی است و این ارزش سبب تفاوتهای فردی و اجتماعی اشخاص می گردد
و می توان گفت که پوشش پرچم وجود انسان است كه از آیین و فرهنگ و آداب و رسوم او سخن می گوید. پیدایش پوشاک ریشه روانی، امنیتی، اجتماعی، اخلاقی و دینی دارد. پوشاک تقریبا به اندازه تاریخ بشر و گستردگی جغرافیا جهان سابقه و قدمت دارد. می توان گفت كه لباس همزاد انسان از بدو خلقت بوده واین موضوع را می توان از جنبه های گوناگون روان شناسی، اخلاقی، اجتماعی و دینی بررسی كرد
پوشاک را باید یکی از مهمترین داده های مزدا بر شمرد زیرا وسیله ای برای پوشش و زیبایی و حفاظت از سرما و گرما و آسیبهای پوستی و از همه مهم تر، برای ستایش خداوند است. بارها ارزش پوشش و نگهداری تن و روان در بندها ی گاتا و اوستا آورده شده است بطوری که هر پوشش پیام و فلسفه ای را در خود نهفته دارد مانند سدره که ما را از ناراستی و ناهنجاری های جهان مادی دور نگه می دارد و استفاده صحیح و مناسب از آن داده اهورایی بهترین راه سپاس گزاری از مزدا اهورا است، پوشیدن سدره زمینه رشد و رفتار فردی و اجتماعی انسان را فراهم می كند و انسان با استفاده از آن به آرامش می رسد در کتابهای آسمانی به این نكته اشاره دارند كه پوشش نماد اندیشه انسان است و زبان گویای اندیشه
جنس و رنگ و شكل سدره از راز درون انسان، پرده برمی دارد و انسان با پوشیدن آن، نشانه ها و نمادهای فرهنگی و اعتقادی خود را به نمایش می گذارد.
نقش سدره در آیین زرتشت
1- در جهان مادی سدره نخستین پناهگاه تن و جان انسان است
سدره انسان را ازناراحتی و سختیهای طبیعی همچون آسیبهای جسمی و روانی مانند اضطراب و خشم دور نگه می دارد و نگهبان جسم و جان و آرامش روان انسان می باشد.
2- انسان یك موجود اجتماعی است و در جامعه با همنوعان خود زندگی می كند، و آن جامعه برای اداره اش قوانینی داردکه پوشش نیز جزئی ازهمان قوانین اجتماعی است و انسان برای خود نوعی پوشش انتخاب می كند تا خود را هماننددیگران سازد و برای خود مقام و منزلتی به دست آورد.
3-سدره پوشیدن نوعی قانون و دستور دینی است كه شخص زرتشتی بر اساس دستورات دینی خود به پوشیدن آن اقدام می كند با توجه به ریشه پیدایش سدره و تأثیر آن بر فرهنگ زرتشتی می توان گفت كه سدره یك عامل دینی فرهنگی است و آئینه ای از نگرش ها و بینش ها ی یک قوم و ملت است.
پوشیدن سدره نشان دانایی و پاکی اندیشه و پاکدامنی است و در برتر و بهتر بودن انسان نقش مهمی دارد.
انسان دانا چون دارای حس برتری طلبی است با پوشیدن سدره، حس خود را ارضاء نموده و برتری خود را نسبت به دیگران ابراز می كند.
پوشش با الیاف پنبه ای
الف-بعضی از لباسها از جنس خاصی تهیه می شوند كه مولد و انتقال دهنده بار الكتریكی است و می دانیم كه افزایش بار الكتریكی در بدن، موجب افزایش رفتار غیر ارادی شده و منشأ عصبانیت و اضطراب درونی می شود، مانند لباسهای نایلونی که از آنها استفاده می كنیم.
بنابراین هر جنسی از لباس كه، بار الكتریكی كمتری تولید كند برای پوشش مناسب تر است و این نكته در ارتباط با پوشاندن سر بیشتر كاربرد دارد و خانمها باید از جنسی به عنوان روسری استفاده كنند كه دارای بار الكتریكی كمتری باشد.
پوشیدن لباسهای پنبه ای به خاطر اینكه از الیاف طبیعی تهیه می شوند در درجه اول قرار دارد و لباسهای كتانی در درجه دوم.
ب- دومین خصوصیت جنس لباس مربوط به قابلیت نفوذپذیری آن است پوست بدن علاوه بر اینكه اعضای درونی بدن را می پوشاند، سه وظیفه مهم را برای بدن انجام می دهد.
جذب اكسیژن از طریق پوست تنها ویژگی انسان نیست، بلكه حیوانات و نباتات هم از این ویژگی برخوردارند، پوست نه فقط جذب اكسیژن بلكه دافع بعضی از سموم یا مواد زاید شیمیایی موجود در بدن می باشد و با عمل تعریق مواد زاید بدن را خارج می كند.
بعضی از لباسها مانع رسیدن اكسیژن به پوست می شوند و تنفس پوستی كمتری انجام می شود و به میزان لازم رشد طبیعی صورت نمی گیرد.
ج-سومین موردی كه در ارتباط با جنس لباس مطرح است بازتاب تشعشعات درونی و بیرونی است، جنس لباس در سلامتی و رفاه و تأمین آسایش و طول عمر انسان، اثرمستقیم دارد. بدن انسان باتوجه به فعالیت های جسمی حرارت فراوانی را تولیدمی كند، اگر لباس بتواند این حرارت و انرژی مازاد بر نیاز بدن را بطور مناسب دفع كند، مایه سلامتی و رفاه است و اگر نتواند این انرژی را دفع كند به عنوان سم در بدن باقی می ماند و سلامتی انسان را به خطر می اندازد.
رنگ
رنگ تیره آثار منفی بر حالات روانی انسان دارد، برای اینكه تیرگی نماد فقدان و كمبود و كرخی است و انسان را از حالتهای نشاط و سرور باز می دارد.(آیین بهزیستی)
اما شخص دانا در آیین زرتشت سدره و کلاه و روسری سفید و از جنس پنبه می پوشد زیرا رنگ سفید علاوه بر اینكه آلودگی و چركی را به سرعت نمایان می كند، پوشنده را وادار به رعایت مداوم نظافت می كند. همچنین رنگ سفید دارای آثار مفرح و نشاط آور است و اثرسلامت بخشی دارد. چون كمتر از تمام رنگهای دیگر نور جذب می كند.
جذب اكسیژن، دفع سموم و عمل تعریق نیز از اثرات خوب پوشش پنبه ای است.
2-جنس سدره:
جنس سدره اثرات گوناگونی بر سلامتی جسم و روح انسان دارد و از نظر بهداشتی اهمیت زیادی برای آن در نظر می گیرند چون استفاده از الیاف مصنوعی در پوشاک زیر به طور مستقیم با بدن تماس دارد و آثار زیانبار سریع و دائمی به بار می آورد.
پوشیدن سدره نخی از آسیبهایی چون ناراحتی هایی عرق سوز شدن، گرمازدگی، ناراحتی های پوستی و ناراحتی های روانی چون اضطراب و خشم، کرخی و سستی … جلو گیری می کند .
3-شكل سدره :
شكل و رنگ سدره و 9 درز آن اثرات بسیار بهداشتی، اجتماعی و اخلاقی در زندگی انسان دارد. مخصوصاً در زمان ما كه پوشاك نماد و سمبل تفكر و اعتقاد پوشنده آن هم می باشد.
نشانه های سدره یا وهو منه وستره
پیراهنی است گشاد با آستین کوتاه بدون یقه که از پارچه سفید درست شده که هر زرتشتی آنرا به عنوان نخستین پوشش در زیر لباس های دیگر بر تن دارد این پیراهن دارای 9 درز است که قطعات را بهم متصل می کند . که 2 درز پهلو (محل اتصال قطعه بزرگ جلو و پشت )نشانه یگانگی میان نیاکان و فرزندان است ( اسلاف و اخلاف )2 درز آستین که آنرا به پیراهن وصل می کند علامت کار و کوششی است که باید با دو دست انجام شود گریبان سدره چاکی دارد که تا سینه رسیده و در انتهای آن کیسه کوچکی بنام کرفه (کارنیک) قرار دارد که بعقیده ما گنجینه اندیشه و گفتار و کردار نیک است و در عقب هم کیسه ای بنام گرده قرار دارد که نشانه و ظایفی است که بر دوش آدمی قرار دارد و 2 درز هم این دو کیسه را به پیراهن متصل می سازد . 2 درز کوچک در پایین جامه قرار دارد که دامنهٔ پیراهن را به دو بخش اصلی جلو و پشت متصل می کنند و علامت همبستگی کهتران و ضعیفان با برتر ان است و هر کس باید به یاد ضعیفان و زیر دستان خود باشد و سرانجام درزی که گرداگرد پایین جامه است و نشانه بازگشت به سر منشا ٔ هستی یعنی اهورامزدا است .
واژه اوستا یی سدره وهومنه وستره Vohumana vastra سدره لباس نیک اندیشی است و در کتب پهلوی واژه شپیک Shapik بجای سدره بکار رفته است. جنس پارچه امروزه از ململ سفید است
سدره جامه ستایش و پیروی از اهورامزدا و به منزله زره و جوشنی است که پوشنده را از شر بدیها و ناراستی های درونی و برونی و صفات ناشایست در امان می دارد.