آیا فروهر همان روح است؟
نوشتار هایی از موبد کامران جمشیدی
به پاره ای نمایشی (کلیپی) برخوردم که ساخته تلویزیون “من و تو” است که در مورد فروهر Fravahar بوده و گزارشی از مانی (معنی) آن دارد. اینکه این برنامه گذاران جوان در مورد کیش و آیین نیاکان خویش سخن می گویند بسیار نیکوست و جای خشنودی دارد. از سوی دیگر دیدم که هنوز هم نادرستی هایی در این مورد وجود دارد که می خواهم در اینجا کمی بازگشایی کنم.
نخست آنکه گفته می شود که نام درست “فره وهر Frahvahar” است که چنین نیست و همان فروهر (نه فره) می باشد. شکل دیگر این نام در اوستا “فروشی Fravashi ” می باشد.
دو آنکه فروهر همان روح نیست! بلکه ما “روان” را در برابر روح داریم (آنهم بسته بی اینکه مانی و مفهوم روح چه باشد)
فروهر، نماد اهورامزدا و بخشی از آن می باشد که درون انسان (و همه چیز) وجود دارد و نشان از آن دارد که انسان نیز هم سرشت و هم گوهر و بخشی از مزدا یا خداوند است. پس از درگذشت و از بین رفتن نیروی جان و کالبد خاکی، فروهر به سرچشمه خویش بازمی گردد و می پیوندد.
فروهر = Fra+vahar نیروی پیش برنده
فروش = فروخش Fra + Vaxsh نیروی بالنده (وخش، با مانای بالیدن و رشد کردن و گسترش یافتن، مانند رخش و رخس (رقص))
پس فروهر برای یادآوری انسان به هم سرشت بودنش با مزداست و او را به سوی مزدایی شدن فرامی خواند و فرا می برد.
روان انسان از سوی دیگر پاسخگوی کردارهای او در زندگی است و می تواند بسته به گزینش هایی که داشته و پیامدهای آنها، خود را رسایی داده و تکامل بخشد و یا در چنبره اندیشه و گفتار و کردار ناراست و نادرست خویش اسیر بماند. البته از آنجا که همه فروهر دارند، اگر بتوانند آیینه وجدان خود و چشم درون را باز کنند و بینش پیدا کنند، نور فروهر را دیده و با یاری آن روان را پاک و سپنتایی می توانند کرد.
پس فروهر و روان (روح) یکی نیستند.