جشن مردگیران
در گاهشماری زرتشتی پنجمین روز از ماه و آخرین ماه سال ،سپندارمزد یا اسفند(اسپند)نامیده میشود، سپندارمزد یکی از امشاسپندان و ایزدان بزرگ در دین زرتشتی است .
سپندارمزد در جهان مینوی مظهر بردباری و تواضع اهورامزدا است و در جهان مادیموکل زمین، که میتوان از همکاران این ایزد، ایزدآبان، ایزد دین و ایزد ارد را نام برد ، دیو ترومئیتی ( دیو ناخشنودی وخیره سری) رقیب و دشمن این ایزد به شمار میرود . از میان گیاهان نیز بیدمشک ،گل ویژه سپندارمزد به شمار میرود.
در ایران باستان و همینطور در دین زرتشتی زنان و مادران جایگاه ویژه ای داشتند و در بسیاری از موارد حقوق و جایگاه مساوی نسبت به مردان برخوردار بودند، چه که در دوران هخامنشیان دیده شده که گاهی مردان بسیاری در زیر دست زنی کاردان و باهوش کار میکردند و یا حتی پیشرفت فرد ، نتیجه تلاش و کوشش خود او بوده نه جنس او و جنس فرد مانعی در برابر ترقی او نبوده است.در ماتیکان هزار دادستان به زنانی برمیخوریم که شغل وکالت دادگستری داشته اند وحتی با بروز لیاقت بر مسند قضاوت می نشستند.
زنان در ایران باستان در فن تیراندازی ،اسب سواری ، شمشیر زنیو دیگر فنون پهلوانی نیز گهگاه آموزشهایی می دیدندو گاه در جنگ و پیکار شرکت می جستند. پروفسور کریستین سن خاورشناس دانمارکی در کتاب خود (شاهنشاهی ساسانیان) مینویسد:”رفتار مردان نسبت به زنان ایران باستان انسان را به یاد رفتار نزاکت آمیز قرن هیجدهم می اندازد. دوشیزگان در ایران باستان نه تنها به وظایف خانوادگی آشنا می شدند بلکه اصول اخلاقی و قوانین مذهبی اوستا را نیز فرا می گرفتند و چه در اجتماع و چه در زندگی خصوصی از آزادی عمل برخوردار بودند.”
این تساوی در سراسر گاتها نیز دیده میشود، در هات 46 بند 10 میخوانیم :” به درستی گویم هر کس مرد یا زن ای مزدا اهورا بخشد آن چیزی را که تو در زندگانی بهترین می شناسی از پاداش اشا و خشترا در پرتو وهومن برخوردار خواهد شد و کسانی را که برای نیایش شما راهنمایی خواهم کرد آنان را همه از پل چینود فراز خواهم گذرانید. ”
در جایی دیگر از گاتها ،زرتشت ، آزادی در انتخاب واختیار همسر را به گونه ای برابر هم برای دختران و هم برای پسران قائل شده است.در خرده اوستا نیز به اوستاهایی در ستایش زنان پاکدامن برمی خوریم ،چنانکه در اوستای گاه ایوی سروترم این چنین میخوانیم: اشااونام. فره وشی نام . غنانامچه . ویرو. وانتوه نام .یائیریه یاوسچه . هوشی توئیش . امه هچه . هوتاشتهه. هوره اذهه . ورترغنه هچه. اهوره ذاتهه. ونه ئین تیاوسچه . اوپره تاتو. خشنه اتره. یسنائیچه. وهمائیچه. خشنه اترائیچه. فرسس ته یه اچه.(به فروهرهای پاک و به زنان دارنده فرزندان بسیار و خانمان خوب و به ام (ایزد زیبایی) نیک پیکر و نیک رسته و به ورهرام اهورا داده و به وننت ( نام ستاره ای) و اوپرتات( ایزد برتری) ، یزشن و نیایش و خشنودی و ستایش باد.).
ارج و ارزش مادر در تاریخ بشریت چنان بوده که عیسی مسیح در هنگام تولد لب به سخن میگشاید و از مریم ،مادر خود در برابر تهمتهای ناروایی که به او زده بودند ، دفاع و از او سپاسگذاری میکند ،از اینگونه نمونه ها در ستایش و جایگاه مادر ،در فرهنگ و تاریخ اقوام و ادیان گوناگون بسیار دیده می شود ، چنانکه آورده اند که کوروش بزرگ در زیر پای مادر خود می نشسته و به او احترام بسیاری می گذاشته .
روز سپندارمزد از ماه اسفند جشنی گرفته می شود که در گذشته نه چندان دور آن را جشن” مردگیران ” یا “مژدگیران” می نامیدند . در ایران باستان پوشیدن لباس نو ، کاشتن درخت و دادن هدیه به زنان از جمله آیینهای ویژه ای بود که در این روز مرسوم بوده است. ابوریحان بیرونی در این باره نوشته است:(این آیین در اصفهان و ری و دیگر سرزمینهای فهله به جا بوده و به فارسی مردگیران یا مژدگیران نامند. در جشن اسپند قطعات مخصوصی از اوستا و پهلوی در روی کاغذ نوشته و به در خانه می آویزند تا سراسر سال را آن خانه از گزند مار و مور و غیره ایمن بماند . این جشن را جشن برزیگران نیز میگویند زیرا افسون مذکور را از برای محفوظ داشتن کشتزار از آسیب حشرات موذی مینویسند.)
مادران تمام هستی و وجود خود را در فرزندانشان می بینند و از این روست که از هیچ کاری برای فرزندشان دریغ نمی کنند تا آنجا که حتی آماده اند تا زندگی خود را برای فرزندشان فدا کنند و چه عشقی پاکتر و زیباتر از عشق مادر به فرزند خود. شاید روز مادر تنها زمانی باشد که ما به یاد مادران خود می افتیم و به این فکر می اندیشیم که چه هدیه ای را برای آنها بخریم ، ولی نباید فراموش کنیم که آنها بیش از آنکه به هدیه و جشن نیاز داشته باشند ، نیازمند کمی توجه و رفتار مهربان ما با خود هستند، ای کاش هیچگاه از یاد نبریم که چه شبها و روزها مادران ما زندگی و آینده خود را فدای ما کرده اند.
برگرفته از تارنمای برساد