آیا می دانید بزرگترین کتیبه سنگی جهان در ایران قرار دارد !
نام بیستون واژه “بیسْتون” (که امروزه به اشتباه “بیسُتون” گفته میشود) در زمان داریوش هخامنشی ، به گونه بَگَستانَه/ بَغَستانَه (جای‌گاه خدا) و در زمان‌های بعدی به گونه‌های “بِهیستان/ بیسْتون/ باغستان/ بُستان” تغییر حرف و آوا داده است .
باشکوه‌ترین یادمان‌های کهن منطقه بیستون ، سنگ‌نگاره و سنگ نبشته داریوش بزرگ (یکم) هخامنشی (۵۲۱- ۴۸۶ پیش از میلاد) است که در حدود سال‌های ۵۲۰ پیش از میلاد ، در کنار راه و بر سینه پرت‌گاهی دور از دسترس با ده‌ها متر بلندی از سطح جاده و در برابر چشمه بیستون تراشیده شده است .
این اثر با حدود ۲۰ متر درازا و ۸ متر بلندا ، بزرگترین سنگ‌نبشته جهان است و از آن در کتاب‌های بسیاری از نویسندگان و جغرافیا‌نویسان قدیم یاد شده است .
بیستون کوهی که همیشه یادآور دلیری‌ها و افسانه‌هاست ، و پذیرای گردش‌گران بسیاری است که از سراسر جهان به شوق تماشای گره خوردن هنر و شکوه در این اثر جهانی به کرمانشاه آمده‌اند . نقش برجسته و کتیبه داریوش یکی از مهم‌ترین آثار مجموعه جهانی بیستون است . این نقش برجسته که یکی از زیباترین یادگارهای ادبی و تاریخی ایران است ، در ۳۰ کیلومتری شمال شرقی شهر کرمانشاه بر روی صخره معروف به بیستون حجاری شده است . کتیبه داریوش بزرگترین ، پر‌اهمیت‌‌ترین و معتبرترین کتیبه‌ای است که تاکنون در جهان‌شناسایی شده است …
سنگ نبشته نکته‌های اصلی کتیبه بیستون از این قرار است :
معرفی “داریوش” از زبان خود او ، دودمان هخامنشی ، چگونگی اعاده پادشاهی به هخامنشیان ، شیوه حکومت داریوش ، مرگ کمبوجیه ، طغیان گئومات و کشته شدن او در پاییز ۵۲۲ (قبل از میلاد مسیح) ، شورش و طغیان در بسیاری از سرزمین‌ها و سرکوبی آن‌ها و اعاده نواحی بسیاری که از فرمان‌برداری سر باز زده بودند ، پیروزی‌هایی که در نوزده نبرد نصیب داریوش شده است و از جمله پیروزی مهم و دشوار بر سکاها ، چگونگی استقرار آرامش و امنیت در امپراتوری پهناور ، رد ادعاهای یاغیان ضدحکومت ، هشدار نسبت به دروغ‌‌گویی ، دفاع از راستی و راست‌گویی ، دعای نیک در حق کشور و مردم ، سپاس‌گزاری داریوش از یاری‌های اهورامزدا در غلبه بر معارضان و بازگشتن صلح ، اندرز به شاهان آینده و کسانی که کتیبه بیستون را می‌خوانند ، نام کسانی که در غلبه بر “گئومات” از داریوش پشتیبانی کردند و اشاره به انتشار متن کتیبه در سراسر قلمرو هخامنشی به خط میخی و سه زبان پارسی باستان ، بابلی و عیلامی .
این کتیبه‌ها کلید کشف رمز کلیه‌ی خطوط میخی شد . به ویژه “رالینسون” در این موفقیت سهمی بسزا دارد .
شاه هخامنشی نقشی از خود ، فروهر ، دو تن از بزرگان پارسی ، “گئومات” مغ و ۹ تن از شاهان مغلوب را بر دیواره کوه بیستون حک می‌کند و علاوه بر این نقش فرامین و اندرزهای خود را به صورت کتیبه‌ای بر دل کوه بیستون حجاری کرده است …
داریوش تاج گنکره‌داری بر سر و پیراهن بلندی بر تن دارد ، او دست راست را به علامت احترام بالا برده و در دست چپ کمانی را گرفته است . در این صحنه داریوش پای چپش را بر روی سینه گئومات مغ نهاده است …
منبع : میراث جهانی یونسکو در ایران