آیین آتش روی بام پنجه
آیین آتش روی بام ” تش و بوم” در واپسین روز پنجه
در گاهشماری ایران باستان ( گاهشماری اوستایی ) هر سال 12 ماه دارد و هر ماه 30 روز است که در پایان آخرین ماه ( اسفند ماه ) 5 روز ( پنجه ) به آن اضافه می شود که روی هم رفته میشود 365 روز ، این پنجه را پنجه بزرگ یا ” گاهانبار همس پت میدیم گاه” می نامند. واژه همس پت میدیم گاه برابر شدن روز و شب را معنی می دهد و در باور زرتشتیان هنگام آفریده شدن انسان است. هر روز از پنجه بزرگ را نامی ویژه است که از 5 بخش گات های اشوزرتشت برگرفته شده اند. 1-اهنودگاه 2-اشتودگاه 3-سپنتمدگاه 4-وهوخشترگاه 5-وهشتواشت گاه که برابر است با 25 تا 29 اسفند ماه خورشیدی. پنج روز باقی مانده به گاهانبار همس پت میدیم گاه را پنجه کوچک مینامند که از 20 تا 24 اسفند ماه خورشیدی است. در پنجه کوچک خانه و کاشانه برای برگزاری جشن نوروز آماده و مرتب می کنند. به باور نيكان ما در پنج روز مانده به پايان سال فروَهر مردگان براي سركشي بازماندگان خود به زمين فرود می آيند و از همین روی در پايان گاهان بارهمس پت میدیم، در پايان شب سال بر روي بام رفته و فانوسی به لبه‌ي بام خود می گذارند كه تا بامداد روشن است. سپيده دم بر روی بام می روند و آتش افروزی آغاز مي شود كه با نوای اوستا در هم مي آميزد. اين آيين با دميدن نخستين رُخش خورشيد پايان می پذيرد و جشن نوروز آغاز می شود
«شب وه» که واپسین شب پنجی است، میوه ها و وردرین( خوراکیهای سفره گهنبار) را روی بستری در بام می گسترند و هیزمی آماده کرده تا با زدن سپیده و هم زمان با روشن شدن آتش درمهر روی بامها آتش ها افروخته می شود.این آیین با خواندن نیایش و آمرزش برای روان درگذشتگان همراه است
در این مراسم ، ظرفی پر از آب ، مقداری میوه که « وادرین » نامیده می شود ، چند شاخه سرو و شمشاد و آتشدان نیز بر پشت بام دیده می شود که ظرف آب را پس از پایان آتش افروزی بر روی زمین می ریزند که این نشانه بدرقه روان درگذشتگان است و عطر میوه هایی که در هنگام اوستا خواندن پاره شده است و بوی خوش که شامل کُندُر ، چوب سندل و غیره می باشد روی آتش ریخته می شود در هوا پخش می شود و روان درگذشتگان را شاد می کند
گردآورنده : فریما
همچنین ببینید : آشنايی با سنتها و آيين پنجه ، از پنجه تا چهارشنبه سوری ، شب وه (شب پنجه آخر سال) ، نیایش پنجه بزرگ – پایانِ سال کُهَن ، جشن های فصلی و گهنبار ، گاهان بار