چگونگی برگزاری مراسم ششم فروردین
دكتر كتایون نمیرانیان
۰۵ فروردین ۱۳۸۷
اشوزرتشت بزرگ پیام آور آریایی روز خرداد از ماه فروردین مطابق عقیده زرتشتیان، روز تولد پیامبر و نیز روز به پیامبری رسیدن اوست.
در متن پهلوی ماه فروردین روز خرداد اورمزد در پاسخ زرتشت، كه چرا مردمان خرداد روز فروردینماه را از دیگر روزها گرامی تر می دارند، می گوید: زیرا به روز خرداد، ماه فروردین به جهانیان جان دادم و در این روز ایران و انیران پدید آمد، كیومرث و هوشنگ اندر جهان به پیدایی آمدند.
روز ششم فروردین بود كه مهر و مهربانی از زمین فراز رسند و جم به جهان جوانی بخشید و برای مردگان استود آنها ساخت. در این روز فریدون، جهان را تقسیم كرد، روم را به سلم داد، تركستان را تور و ایرانشهر را به ایرج. روز ششم فروردین، سمبل نامردمی به دست مردمیان كشته شد.
از آن جمله ا‍ژدهاك به دست سام نریمان و افراسیاب تورانی به دست كیخسرو سیاووشان.
در این روز زرتشت فرمان پیامبری یافت و در این روز پشتیبان بزرگ او، گشتاسب، دین او را پذیرفت.
شیوه برگزاری این مراسم در كرمان و شهرهای تهران و شیراز و… با اندك تفاوتی در جزئیات به هم شبیه است.
كرمان: پیش از غروب آفتاب، همگی در «شاهورهرام ایزد» گرد هم می آمدند و هر كس زیباترین لباس خود را می پوشید. كودكان حتی لباس عید خود را نگه می داشتند تا در این روز به تن كنند.
با حضور موبد «اوستا خوانی» مراسم شروع می شد. بر سر سفره مقابل موبد، گل و شمشاد، عكس اشوزرتشت حتما وجود داشت.
نقل و شیرینی می گرداندند رئیس انجمن زرتشتیان، به دیگران خیر مقدم و تبریك سال نو و جشن ششم فروردین می گفت و پس از آن به اجرای سرودها و نمایشهای سنتی و مذهبی، شعرخوانی و موسیقی و… می پرداختند در این جشن مسلمانان نیز می توانستند حضور پیدا كنند و پس از آن مراسم خیرات آش و سیر و دید و بازدید یكدیگر شروع می شد.
نصرت آباد: در شب جشن ششم فروردین كه به نام شب (هَوزَه رو) – Havzaru– خوانده می شد، تمام زرتشتیان در آتشكده جمع می شدند. كوزه سبزی را كه قبلا هر كس در آن چیزی انداخته بود، می آوردند سپس دختر نابالغی می نشست و او به ترتیب، اشیا را از كوزه بیرون می آورد، خاضرین برای هرشی، شعری می خواندند و صاحب شی آن شعر را جواب نیت خود می گرفت.
سپس ظرف مسی بزرگی را می آوردند و دستمال ابریشمی سبز رنگ بزرگی روی آن می گستراندند و هر كس كه نیتش خوانده می شد، مخفیانه از زیر دستمال پولی در ظرف می انداخت دهموبد (روحانی ده) كه مسوول گرداندن ظرف بود، این پولها را به فقرا می داد، ولی از آنجا كه معمولا كسی نبود كه محتاج صدقه باشد، این پول صرف سفید كردن ظروف مسی آتشكده می شد. شب با جشن و شادی و آواز خاتمه می یافت
نرسی آباد: برای درگذشتگان روز سپندارمزد و فروردینماه قدیم مراسم هفت روز می گیرند یعنی خانه را تمیز می كنندو میوه و سیر و سداب می گذارند. روز خرداد فروردینماه قدیم «هفت روز زندگانی» است در این روز جشن آبریزگان است و … شرح فال كوزه كه آمد.
محله (شهر یزد): خرداد و فروردین ماه در تابستان است، (هفتاد و دو روز بعد از پنجه) گلاب و آیینه می گرداندند، شیرینی و آویشن می دادند و می گفتند «شاه كیخسرو» با اسب سفید می آید و فال كوزه انجام می شده است.
در بین عده ای دیگر از اهالی محله (شهر یزد) و احتمالا در سالهای جدیدتر به این شكل برگزار می شده است: هر كسی در خانه خودش یا فامیلش جشن می گرفت. در دبیرستان و مدرسه ها جشن می گرفتند تئاتر اجرا می شد و سرود می خواندند.
قاسم آباد: تولد اشوزرتشت، ابتدا مردم برای زیارت چلچراغ رفته و در آنجا هر كسی در حد توانایی اش برای سلامتی خانواده مبلغی را به شخصی كه آنجا بود. داده، می گویند، فلان كس به سلامتی خانواده اش شاباش می دهد و سلامتی می دهد.
خرمشاه: جشن هوزارو برای روان شادان كه روز امرداد است، روز خرداد جشن شاه كیخسرو كه شب آن می گفتند گوهر شمع چراغ (شب چراغ) روی آب جوی می آید كه می گفتند یك نفر مشك آب در این جوی آب پر كرده از چكه چكه آب درون مشك اشرفی و پهلوی درست شده و بعد وقتی به گاوش نیز آن را می دهد تبدیل اشرفی می شود. روز بعد مردم به سراغ مرد می آیند و شكم گاو را پاره می كنند و اشرفیها را داخل آن می یابند. رسم بود، كه مردم شب جشن شاه كیخسرو كنار جوی آب بروند تا گوهر شمع چراغ مراد آنها را نیز بدهد